Σαπφώ Νοταρά (1907 – 1985)

Η αξέχαστη «φωνακλού», με την επιβλητική παρουσία, γεννήθηκε το 1907 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Σπούδασε στην Επαγγελματική Σχολή Θεάτρου και στη Δραματική Σχολή του Πειραϊκού Συνδέσμου, όπου σπούδασε ρυθμική και μπαλέτο!

Ξεκίνησε την καριέρα της συμμετέχοντας στους μεγαλύτερους θιάσους της εποχής: Νέζερ, Κατερίνας, Λαμπέτη – Χορν, Εθνικό κλπ. Οι κινηματογραφικές επιτυχημένες εμφανίσεις της πολλές: «Η λύκαινα» (1951), «Κυριακάτικο Ξύπνημα» (1954), «Συνοικία το όνειρο» (1961), «Η χαρτοπαίχτρα» (1964), «Δημήτρη μου, Δημήτρη μου» (1967) και «Αχ! αυτή η γυναίκα μου» (1967), με τα ιστορικά «μπουρλοοότο» και το «εδώ γίνονται Σόδομα και Γόμορα».

Από τις σημαντικότερες στιγμές της καριέρας της ήταν η συμμετοχή της στη «Φιλουμένα Μαρτουράνο», με πρωταγωνίστρια τη θεϊκή Έλλη Λαμπέτη, αλλά και η θρυλική «Πορνογραφία» του Μάνου Χατζιδάκι, που αποτέλεσε και το κύκνειο άσμα της.

ΣΦΑΓΗ ΤΟΥ ΔΙΣΤΟΜΟΥ

Για τη σφαγή του Διστόμου γράφτηκαν αρκετά βιβλία και θα γραφτούν ακόμα πολλά. Η προσέγγισή μας θα ήταν ελλειπής αν στηριζόταν αποκλειστικά σε κάποιο ή σε κάποια από αυτά. Προτιμήσαμε την αφηγηματική, παραστατική και συνάμα βασισμένη στα κεντρικά γεγονότα,  προσέγγιση του παρακάτω υλικού που είναι αποσπάσματα από το κείμενο που συνέγραψε ο Διστομίτης Στάθης Σταθάς, με την ευκαιρία κυκλοφορίας τριπτύχου για τα πενηντάχρονα της σφαγής του Διστόμου, το 1994.

«…Στις 10 Ιουνίου 1944 ο τόπος μας γνώρισε μία από τις αγριότερες σφαγές που έγιναν ποτέ στον κοσμο. Διακόσιοι δεκαοκτώ συμπολίτες μας θανατώθηκαν απο τους Ναζί του Χίτλερ χωρίς να μάθουν ποτέ το γιατί.  Ανάμεσα σ’αυτούς ανήμποροι γέροι, έγκυες γυναίκες, αβάπτιστα μωρά πρόσφεραν το αίμα τους για τη λευτεριά της πατρίδας μας, την ειρήνη, τον πολιτισμό. «

ΙΣΤΟΡΙΚΟ – Σάββατο 10 Ιουνίου 1944.

Τα νέα από το μέτωπο ήταν καλά.
Ξημέρωνε μια ακόμα μέρα εργασίας και ελπίδας. Η μέρα της λευτεριάς και της ειρήνης κοντοζύγωνε. Τέσσερις μέρες πρίν, στις 6 Ιουνίου, οι σύμμαχοι είχαν αποβιβαστεί στη Νορμανδία. Οι Γερμανοί κατακτητές βλέπονιας να φτάνει το τέλος της αυτοκρατορίας τους καταλαμβάνονται από αμόκ καταστροφής. Βγάζουν διαταγές γενοκτονίας.

«Ένας Γερμανός σκοτωμένος – πενήντα Ελληνες, δέκα Γερμανοί – ένα χωριό»

Πολιορκία της Ακρόπολης

Κατά την πολιορκία της Ακρόπολης, το 1822, από τους επαναστατημένους Έλληνες, αναφέρεται ένα περιστατικό με πρωταγωνιστή τον αρχαιολόγο Κυριάκο Πιττάκη. Αντιγράφεται το κείμενο, έτσι όπως βρίσκεται σήμερα δημοσιευμένο σε πολλές ελληνικές ιστοσελίδες:

Κατά τη διάρκεια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, την Ακρόπολη πολιορκούσαν ή υπερασπίζονταν διαδοχικά οι Έλληνες και οι Τούρκοι, με αποτέλεσμα να υποστεί ορατές ακόμα και σήμερα ζημίες. Τότε διαδραματίστηκε ένα άγνωστο σχεδόν εκτός συνόρων επεισόδιο. Κατά τη χρονική περίοδο 1821-1822, τους Τούρκους που είχαν κλειστεί στα τείχη, πολιορκούσαν οι εξεγερμένοι Έλληνες με αρχηγό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.

Στην πολιορκία της Ακρόπολης, λίγο πριν αρχίσει ο βομβαρδισμός (11 Μαρτίου 1822), η Ελληνική Κυβέρνηση συνιστούσε «προσοχή» στον επικεφαλής Γερμανών φιλελλήνων, Γάλλο συνταγματάρχη Ολιβιέ Βουτιέ: «…μη λησμονήτε», υπεδείκνυε, «ότι μέσα εις το Κάστρον περικλείονται αυτά τα πολύτιμα λείψανα της αρχαιότητος, οπού ο πανδαμάτωρ χρόνος δεν ημπόρεσε να εξαφανίση· συνιστώμεν εις την αγάπην σας προς το ωραίον τα αριστουργήματα των προγόνων μας. Είθε η αιγίς της Αθηνάς να προφυλάξη τον ναόν της»…

Η επιχείρηση τραβούσε σε μάκρος και η έκβασή της ήταν αμφίρροπη. Αναπόφευκτη συνέπεια ήταν να εξαντληθούν όχι μόνον οι προμήθειες, αλλά και τα πολεμοφόδια των υπερασπιστών της τελευταίας θέσης που διατηρούσαν οι οθωμανικές αρχές σε ολόκληρη την Αττική. Τότε ήταν που ο νέος αγωνιστής -και αργότερα πρώτος Έφορος Αρχαιοτήτων-, ο Κυριάκος Πιττάκης, διέκρινε τους Τούρκους στρατιώτες τη στιγμή που ήταν έτοιμοι να σπάσουν τις κολόνες του Παρθενώνα, προκειμένου να αφαιρέσουν το μολύβι που τους έλειπε, αλλά που υπήρχε σε ικανές ποσότητες στα σφραγίσματα, στο κέντρο των σφονδύλων των κιονόκρανων.

Αλέξανδρος Υψηλάντης (1792 – 1828)

Στρατιωτικός, λόγιος και αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας. Γεννήθηκε την 1η Δεκεμβρίου του 1792 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν πρωτότοκος γιος του Κωνσταντίνου Υψηλάντη. Ανατράφηκε σε περιβάλλον που διαπνεόταν από έντονο πατριωτισμό κι έλαβε εκλεκτή μόρφωση.

Στην Πετρούπολη, όπου ακολούθησε τον πατέρα του, φοίτησε στη Σχολή του Σώματος των Βασιλικών Ακολούθων και στη συνέχεια υπηρέτησε στα σώματα της αυτοκρατορικής φρουράς. Διακρίθηκε στους πολέμους κατά του Ναπολέοντα, ενώ στη μάχη της Δρέσδης, στις 27 Αυγούστου 1813, έχασε το δεξί του χέρι.

Τον Μάρτιο του 1820 ο Εμμανουήλ Ξάνθος του πρόσφερε την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας. Την αποδέχθηκε στις 12 Απριλίου, αφού πρώτα έγιναν δεκτοί οι όροι που έθεσε, και αμέσως άρχισε την οργάνωση του σχεδίου για την έναρξη της Επανάστασης από την Πελοπόννησο.

Όμως, με την ενθάρρυνση του Ιωάννη Καποδίστρια πείσθηκε ότι έπρεπε να επισπεύσει την προπαρασκευή της και τον Ιούνιο του 1820 εγκαταστάθηκε στη Οδησσό. Πέρασε τον ποταμό Προύθο στις 22 Φεβρουαρίου 1821 και δύο μέρες αργότερα ύψωσε τελικά τη σημαία της Επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και συγκεκριμένα στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας, όπου απαγορευόταν η παραμονή του τουρκικού στρατού.

Παντελής Πουλιόπουλος (1900 – 1943)

Κομμουνιστής ηγέτης και θεωρητικός του μαρξισμού. Διετέλεσε γενικός γραμματέας του ΚΚΕ (1924 – 1926) και υπήρξε σημαντική προσωπικότητα του τροτσκιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Είχε πανεπιστημιακή μόρφωση, ήξερε πολλές ξένες γλώσσες, διάβαζε τους κλασικούς του μαρξισμού στο πρωτότυπο, έκανε πολλές μεταφράσεις κι έτσι ήταν σε θέση να παρακολουθεί και να γνωρίζει τις συζητήσεις και τις διαφωνίες στο εσωτερικό, όχι μόνο του κομμουνιστικού κινήματος, αλλά και των άλλων ρευμάτων της Αριστεράς διεθνώς. Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Γεννήθηκε στη Θήβα στις 10 Μαρτίου 1900 και ήταν ένα από τα έξι παιδιά του εμπόρου Νικολάκη Πουλιόπουλου. Το 1919 εγγράφηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και τον ίδιο χρόνο εισήλθε στις γραμμές του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος της Ελλάδος (ΣΕΚΕ), προδρόμου του ΚΚΕ. Τον επόμενο χρόνο στρατεύτηκε και εστάλη στο μικρασιατικό μέτωπο. Εκεί στρατολογήθηκε σε πυρήνα του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (ΣΕΚΕ) και ανέπτυξε αντιπολεμική δράση. Συνελήφθη από τη στρατονομία και αντιμετώπισε την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Γλύτωσε το εκτελεστικό απόσπασμα και αφέθηκε ελεύθερος, λόγω της κατάρρευσης του μετώπου. Μετά την επάνοδό του στην Αθήνα αναμίχθηκε στο Κίνημα των Παλαιών Πολεμιστών και το 1924 εκλέχθηκε πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας τους.

Ο Πουλιόπουλος ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές του 3ου Εκτάκτου Συνεδρίου του ΣΕΚΕ (1924), κατά το οποίο αποφασίστηκε η υιοθέτηση του κομμουνιστικού χαρακτήρα του κόμματος και η ευθυγράμμισή του με τη Μόσχα. Το ΣΕΚΕ μετονομάστηκε σε ΚΚΕ και ο Παντελής Πουλιόπουλος εκλέχτηκε πρώτος γενικός γραμματέας του, σε ηλικία 24ων ετών. Εκπροσώπησε το κόμμα στο 5ο Συνέδριο της Κόμιντερν (Κομμουνιστικής Διεθνούς), όπου ελήφθη και η απόφαση για την αυτονομία της Μακεδονίας και της Θράκης – μια χαίνουσα πληγή ακόμη και σήμερα για το ΚΚΕ- που υιοθετήθηκε χωρίς ιδιαίτερη θέρμη από τους έλληνες κομμουνιστές.

Συνθήκη της Λωζάνης

H συνδιάσκεψη της Λωζάννης: οι ελληνοτουρκικές συνομιλίες

H Ελλάδα αντιπροσωπεύτηκε στη συνδιάσκεψη ειρήνης στη Λωζάννη, το 1923, από μια ομάδα πληρεξουσίων με επικεφαλής τον Eλευθέριο Bενιζέλο, ο οποίος έπαιξε καίριο ρόλο στις σχετικές συνομιλίες. Aνάμεσα στα προβλήματα που χώριζαν τους δύο λαούς, πιο σημαντικά ήταν ο προσδιορισμός των συνόρων, η κατανομή του δημόσιου οθωμανικού χρέους, η καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων από την ελληνική πλευρά, το καθεστώς λειτουργίας του οικουμενικού πατριαρχείου και η τύχη των ομοεθνών πληθυσμών, που βρίσκονταν έξω από την εδαφική επικράτεια της Eλλάδας και της Tουρκίας. H χάραξη των συνόρων της Θράκης, αντίθετα με τις διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό της τύχης των νησιών του ανατολικού Aιγαίου, δεν προσέκρουσε σε αγεφύρωτα προβλήματα. Tα νησιά Ίμβρος και Tένεδος προσαρτήθηκαν στην Tουρκία, ενώ η Eλλάδα υποχρεώθηκε σε περιορισμούς, όσον αφορά τα κυριαρχικά δικαιώματά της σε μια σειρά νησιών, που βρίσκονταν κοντά στα μικρασιατικά παράλια. 

Οδυσσέας Ανδρούτσος

Ένας από τους σημαντικότερους αγωνιστές του 1821 ήταν και ο γιος του Ανδρέα, του περίφημου κλεφταρματολού Ανδρούτσου Βερούση (Ανδρέας-Ανδρίτσος-Αντρούτσος, ο αντρειωμένος εκείνος καπετάνιος που πολέμησε τους Τούρκους στη Ρούμελη, στη θάλασσα με τον Λάμπρο Κατσώνη και στη συνέχεια διέσχισε την Πελοπόννησο πολεμώντας 6.000 Τούρκους) και της Ακριβής Τσαρλαμπά από τη Πρέβεζα. Ο Καπετάν Ανδρούτσος θέλοντας να πάει στη Ρωσία, πέρασε από τη Βενετία. Οι Βενετσιάνοι, όμως, τον έπιασαν καταπατώντας τον λόγο τους. Τον παρέδωσαν στους Τούρκους που τον μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη και τον θανάτωσαν με φριχτά βασανιστήρια αφήνοντας ορφανό τον Οδυσσέα.
Ο Οδυσσέας γεννήθηκε το το 1788 ή το 1789 ή το 1790 στην Ιθάκη, στο σπίτι του παπά Γιάννη Καραβία όπου φιλοξενούνταν η μάνα του. Τον βάφτισαν η χήρα του Λάμπρου Κατσώνη, η περίφημη για την ομορφιά της Μαρουδιά (Μαρία), κόρη του Σοφιανού από την Τζιά, και ο Ιθακήσιος Γιάννης Ζαβός, δίνοντάς του το όνομα του ομηρικού ήρωα Οδυσσέα. Μεγάλωσε στην Πρέβεζα.

Αργότερα ο Αλή Πασάς, μαθαίνοντας ότι ο παλιός του μπράτιμος (αδελφοποιτός), το λιοντάρι της Ρούμελης, ο Ανδρούτσος, είχε αφήσει ορφανό ένα γιο που του έμοιαζε, ζήτησε και τον πήρε στα Γιάννενα. Εκεί ο Οδυσσέας έδειξε τις φυσικές ικανότητές του. Μορφώθηκε αρκετά για την εποχή του. Έμαθε άπταιστα τα αρβανίτικα και τα ιταλικά – τα οποία φαίνεται είχε αρχίσει να τα μαθαίνει από την Ιθάκη. Με τα ιταλικά θα συνεννοείτο αργότερα με τους διαφόρους φιλέλληνες.
Ήταν 16 περίπου ετών, όταν έγινε σωματοφύλακας του Αλή πασά. Αργότερα πήρε το αρματολίκι της Ανατολικής Στερεάς.

Το ολοκαύτωμα της Καντάνου 3 Ιουνίου 1941

Η Κάνδανος, ένα μικρό χωριό της Κρήτης, έμελλε να γίνει ένα από τα μνημεία της ναζιστικής θηριωδίας κατά τη διάρκεια του Β` Παγκοσμίου Πολέμου. Το ολοκαύτωμα της Κανδάνου στις 2 Ιούνη 1941 ήταν απάντηση των Γερμανών εισβολέων στην ηρωική αντίσταση του λαού της Κρήτης, στο έπος που γράφτηκε στην Ιστορία ως «Μάχη της Κρήτης».

Η «Μάχη της Κρήτης» άρχισε στις 20 Μάη 1941, όταν οι Γερμανοί επιχείρησαν με μαζικές ρίψεις αλεξιπτωτιστών να καταλάβουν τα νευραλγικά σημεία του νησιού. Συνάντησαν τη σθεναρή αντίσταση του κρητικού λαού, που με όποια μέσα διέθετε απέκρουσε τους εισβολείς, προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες. Η «Μάχη της Κρήτης» τελείωσε στις 31 Μάη με την κατάληψη ολόκληρου του νησιού από τους Γερμανούς και την αποχώρηση των τελευταίων Αγγλων στρατιωτών, με κατεύθυνση την Αίγυπτο. Οι κατακτητές ρίχτηκαν με εκδικητική μανία κατά του αδούλωτου λαού της Κρήτης.

Ιερός Ναός Αγίου Ανδρέα Πατρών

Στην πόλη των Πατρών, έχει επιφυλαχθεί η μεγάλη δωρεά και η μοναδική τιμή από όλη την Ελλάδα να είναι μία πόλη όχι απλώς Αποστολική, δηλαδή να έχει ιδρυθεί από κάποιον Απόστολο, αλλά να έχει καθαγιασθεί από τo αίμα του Πρωτοκλήτου των Αποστόλων Αγίου Ανδρέου. Γι’ αυτό και η πόλη των Πατρών «κέκτηται ποιμένα και πολιούχον θείον».

Σύντομο Συναξάρι για τον Απόστολο Ανδρέα:

Υπήρξε ο πρώτος μαθητής από τους 12 που κλήθηκε στο Αποστολικό αξίωμα και γι’ αυτό ονομάσθηκε «Πρωτόκλητος». Αυτός και ο αδελφός του Πέτρος γεννήθηκαν στην κωμόπολη της Γαλιλαίας Βηθσαϊδά, παρά την λίμνη Γεννησαρέτ και ήταν και πατρίδα και των άλλων δύο μαθητών του Κυρίου, του Ιακώβου και του Ιωάννου.
Ο Ανδρέας ήταν αρχικά μαθητής του Προδρόμου και ακολούθησε πρώτος τον Χριστό όταν ο Πρόδρομος τους φανέρωσε ότι ο Ιησούς είναι ο «αμνός του Θεού» (Ιωάν. 1,36). Ακολούθως ο Ανδρέας γνώρισε στον Ιησού και τον αδελφό του τον Πέτρο και έγινε και αυτός μαθητής του Ιησού. Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι ο Ανδρέας είχε Ελληνικό όνομα και μαζί με τον Φίλιππο, ήσαν οι μοναδικοί από τον κύκλο των 12 μαθητών που είχαν Ελληνικά ονόματα. Για τον λόγο αυτό όταν Έλληνες θέλησαν να γνωρίσουν τον Κύριο, απευθύνθηκαν προς τον Φίλιππο και αυτός μαζί με τον Ανδρέα προσήγαγαν τους Έλληνες στον Ιησού και ο Κύριος είπε την περίφημη φράση «ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο Υιός του ανθρώπου».
Μετά την Πεντηκοστή, ακολουθώντας την εντολή του Κυρίου (Ματθ. 28,19) άρχισε το ιεραποστολικό του έργο. Γνωρίζουμε ότι ο Απόστολος Ανδρέας κήρυξε σε περιοχές που ανθούσε το Ελληνικό στοιχείο. Πέρασε από την Παλαιστίνη στην Κύπρο και αποβιβάσθηκε σε μια περιοχή της Κύπρου, εκεί κοντά που σήμερα υπάρχει το μοναστήρι του στα κατεχόμενα και το οποίο τώρα τελευταίως ανέλαβε να το αναστηλώσει το Πανεπιστήμιο Πατρών.

Η δολοφονία του Θεόδωρου Δηλιγιάννη.

Του Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη

Η δολοφονία του πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη από ένα μπράβο χαρτοπαικτικής λέσχης, στα σκαλοπάτια της Βουλής, υπήρξε ένα από δραματικότερα γεγονότα της Ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Συνέβη 64 χρόνιαμετά την τραγική δολοφονία του Ιωάννη Καποδιστρία στο Ναύπλιο.

Ήταν 5 το απόγευμα της 31^ης Μαΐου 1905. Ο πρωθυπουργός Θεόδωρος Δηλιγιάννης επιβαίνοντας στην άμαξά του, με μαύρη ρεντιγκότα και γκρίζο ημίψηλο καπέλο, προσέρχεται στο Μέγαρο της Βουλής, που τότε ήταν στον οδό Σταδίου, για να πάρει μέρος στη συνεδρίαση. Τον συνόδευε μόνο ο πιστός ακόλουθός του Γιάννης Πάνου.

Η άμαξα στάθμευσε λίγο πιο πίσω από εκεί που σήμερα βρίσκεται το άγαλμα του Κολοκοτρώνη, μέσα στον περιφραγμένο χώρο. Στο προαύλιο της Βουλής κάτω από τα δύο δέντρα ήταν μαζεμένα στη σκιά λίγα άτομα, μαζί με τους στρατιώτες της φρουράς. Μόλις επιχείρησε ο πρωθυπουργός να ανεβεί τα σκαλιά, συνέβη το μοιραίο.